Opgelost Groningers gehaaid in het pak genaaid! Klopt dit?

“Voorgestelde wetswijziging alleen bedoeld om geld te besparen”, schreef het Dagblad van het Noorden op 14 november j.l. Het artikel beschrijft hoe de nieuwe Mijnbouwwet door het sluiten van de weg naar de civiele rechter de Groninger bevolking een kans op onafhankelijk recht ontneemt. Het bestuur van de Vereniging Groninger Monument Eigenaren heeft sterke twijfels bij het in dit artikel geschetste beeld en de juridische juistheid van de door de auteur ingenomen stellingen.

Centraal punt in het artikel is de toegang van de burger tot de rechter. Dit is een fundamentele pijler van onze rechtsstaat. Artikel 17 van de Grondwet luidt niet voor niets: ‘niemand kan tegen zijn wil worden afgehouden van de rechter die de wet hem toekent’. Waar de auteur van het artikel de mening is toegedaan dat door het sluiten van de civielrechtelijke weg de toegang tot rechtsbescherming volledig wordt afgesloten is de werkelijkheid op dit punt toch duidelijk anders. Onder de nieuwe Mijnbouwwet verschuift de rechtsbescherming naar een ander rechtsgebied omdat niet meer het Winningsplan van de NAM het centrale stuk is, maar het Gasbesluit van de minister van EZK. Dit maakt dat de rechtsverhouding die zich eerst in het privaatrecht bevond nu naar het publiekrecht verschuift. De aansprakelijkheid van NAM vervalt op grond van art. 6:178 sub c Burgerlijk Wetboek omdat de NAM moet voldoen aan het Gasbesluit, dat in dezen als dwingend voorschrift van de overheid geldt. Hierdoor verschuift de aansprakelijkheid van NAM als exploitant van het Groningenveld naar de overheid die het Gasbesluit neemt.

De overheid neemt vanuit deze rol de afhandeling van de schade door mijnbouw op zich. De overheid neemt de schadeafhandeling in eigen beheer door middel van een bestuursorgaan, handelt de aanvragen volgens het bestuurs(proces-)recht af en daarna staat rechtsbescherming open bij de bestuursrechter. De burger wordt niet afgehouden van de rechter die hem toekomt: er komt hem een andere rechter toe. Bij het nemen van het besluit wordt rekening gehouden met het schadevergoedingsrecht zoals dit in het Burgerlijk Wetboek staat, wat maakt dat de stelling uit het artikel dat het BW voor dit deel buiten werking wordt verklaard niet klopt. De bepalingen uit het schadevergoedingsrecht worden meegenomen in het nemen van het besluit. Tijdens de bestuursrechtelijke procedure staat de vraag centraal of het bestuursorgaan in redelijkheid tot het gewraakte besluit heeft kunnen komen. Wanneer het civiele schadevergoedingsrecht daarin niet of onjuist wordt meegenomen zal deze vraag ontkennend beantwoord moeten worden en dit zal leiden tot vernietiging van het besluit.

De stelling dat de civiele rechter de enige weg is, is zeker onder de nieuwe wet onjuist: aangezien de bestuursrechter de aangewezen rechter is zal de burgerlijke rechter zich in beginsel onbevoegd verklaren en mensen doorverwijzen naar de bestuursrechter. Hieraan dient toegevoegd te worden dat de bestuursrechter een onderdeel is van de rechterlijke macht en aan dezelfde eisen van onafhankelijkheid en onpartijdigheid dient te voldoen als de civiele rechter.